Sansⁿr Konulabilir mi?

A≡lar²n a≡² Internet ■imdiye kadarki en ÷zgⁿrlⁿkτⁿ medya olarak g÷rⁿlⁿyor. ▌■te tⁿm tart²■malar²n oda≡²nda Internet'in bu ÷zelli≡i var. ▐imdiye kadar baz² etkisiz s²n²rlamalar olduysa da, herkes istedi≡i konuda, istedi≡i ■ekilde g÷rⁿ■ bildirebiliyor, her tⁿr g÷rsel malzeme iτeren Web sayfalar² haz²rlayabiliyor. Internet'e hiτbir ■ekilde s²n²rlama getirilmesini istemeyenler, iddialar²n² ▌nsan Haklar² Beyannamesinin temelini olu■turan ' konu■ma ve fikir beyan etme ÷zgⁿrlⁿ≡ⁿ' ne dayand²r²yorlar. Bu konuda getirilecek herhangi bir k²s²tlaman²n demokratik haklar² ve uluslararas² kanunlar² ihlal edece≡ini belirtiyorlar. En bⁿyⁿk endi■eleri ise, sibersekse getirilecek bir s²n²rlaman²n di≡er tart²■ma alanlar²na da uzanmas². Kar■² taraf ise, hakl² olsa bile y²llard²r s÷ylene s÷ylene kli■ele■mi■ ve bir ÷lτⁿde iτeri≡i bo■alt²lm²■ ' hiτbir ÷zgⁿrlⁿk ba■kas²n²n ÷zgⁿrlⁿ≡ⁿnⁿ k²s²tlamamal²' sav²n² tekrarl²yor. Yasalar²n bireysel mⁿdahaleler d²■²nda i■e yaramad²≡², k²yas²ya sⁿren bir sava■ bu. Ve her iki taraf da farkl² farkl² silahlarla sava■²yor.

Internet'e s²n²rlama getirme giri■imlerinde bulunan ⁿlkeler aras²nda ABD, Kanada, Almanya, ╟in, Vietnam, Suudi Arabistan ve Hindistan var. Internet'in do≡u■ yeri olan ve Internet ⁿzerinde bⁿyⁿk hakimiyeti olan ABD'de Clinton y÷netimince kabul edilen ' Communication Decency Act' (CDA- ▌leti■im Adab² Yasas²) pek τok kesimin tepkisini ald². CDA, ' ba■kalar²n² rahats²z eden, tehdit veya taciz eden, ba■kalar²na zarar veren uygunsuz ve sald²rgan on-line ileti■imin 18 ya■²ndan kⁿτⁿklerin kullan²m²na aτ²lmas²n²' suτ olarak g÷rⁿyor. Ayr²ca τa≡da■ toplum standartlar²na g÷re cinsel ili■kinin tarif veya tasvir edildi≡i malzemelerin kⁿτⁿklere iletilmesi de suτ. Bu tⁿr on-line servisleri verenler kadar yararlananlar da ayn² ÷lτⁿde sorumlu tutuluyor. Burada ' uygunsuz' s÷zcⁿ≡ⁿnⁿn kapsam² en τok tart²■²lan konular aras²nda. Bizzat ▌nsan Haklar² Koruma Derne≡i (Human Rights Watch) ABD Kongre ⁿyelerine ve Clinton'a g÷nderdi≡i bir mektupta ' uygunsuz' konu■ma ÷zgⁿrlⁿ≡ⁿnⁿn hem ABD anayasas²nda, hem de uluslararas² hukuk kurallar² τerτevesinde korundu≡unu belirtmi■ler. Ayr²ca, insan haklar²n²n ihlal edildi≡i τe■itli ⁿlkelerdeki uygulamalar² ÷rneklemek amac²yla kendilerinin de bu tⁿr ' uygunsuz' s÷zleri ve g÷rsel malzemeleri kulland²klar²n² belirtiyorlar. Yasaya kar■² τ²kan grup, kendilerini savunan hukuk adamlar² arac²l²≡²yla bir ⁿst komisyona ba■vurmu■ durumda ve yak²n zamanlarda gelen bilgilere g÷re, CDA her an iptal edilebilir.

Kanada'da ise 1994 y²l²nda kurulan Bilgi Otoyolu Dan²■ma Konseyi, Kanada'da Internet'in hangi y÷nde ilerlemesi gerekti≡ini belirlemek iτin bir τal²■ma yaparak resmi bir rapor yay²nlad². Bu raporda, cinselli≡in ■iddetle birle■tirilmemesi ve insanlar² a■a≡²lamak iτin kullan²lmamas² ■art²yla cinsel malzemelere izin verilmesi ÷neriliyor. Henⁿz yⁿrⁿrlⁿ≡e girmeyen yeni bir yasaya g÷re, τocuk pornografisine de izin verilmeyecek.

Almanya ise Internet sansⁿrⁿ konusunda en τok ses getiren ⁿlkelerden biri. Bilindi≡i gibi Internet servislerinden CompuServe, ABD'den sonra en τok Almanya'da kullan²l²yor. Alman hⁿkⁿmet yetkilileri 1995 kas²m ay²nda CompuServe'in Almanya ofisini ziyaret ederek on-line τocuk pornografisi hakk²nda bir ara■t²rma yapt². ▌ki gⁿn sonra CompuServe'ⁿn Almanya'daki y÷neticileri Alman hⁿkⁿmetini siberseks ile mⁿcadelesinde destekleyeceklerini aτ²klad²lar. Aral²k ay²nda Alman makamlar² CompuServe'e 200 haber grubundan olu■an bir liste vererek, ' CompuServe yasal yⁿkⁿmlⁿlⁿk alt²na girmek istemiyorsa gereken ad²mlar² atmal²d²r' dediler. Bunun sonucunda bu haber gruplar² ara■t²r²lmadan CompuServe server'lar²ndan at²ld². Oysa aralar²nda e■cinselli≡i bir hastal²k olarak g÷rⁿp tedavisi konusunda tart²■an haber gruplar², hatta CompuServe'de o gⁿne kadar hiτ yer almam²■ bir haber grubu bile vard². Ancak yetkililer Internet'in ÷zgⁿrlⁿkτⁿ yap²s²n² fazlas²yla kⁿτⁿmsemi■lerdi: τⁿnkⁿ tⁿm CompuServe kullan²c²lar²n²n Internet ba≡lant²s² vard² ve ba■ka ev sahibi (' host' ) bilgisayarlar arac²l²≡²yla bu haber gruplar²na ula■abiliyorlard². Sonuτta CompuServe geri ad²m att² ve yasaklad²≡² haber grubu say²s²n² 200'den be■e dⁿ■ⁿrdⁿ.

Ocak ay²nda Deutche Telekom ■irketi, T-Online bilgisayar a≡² kullan²c²lar²n² anti-semitik propaganda yapan Internet sitelerine eri■imini engelledi. Ayr²ca Alman makamlar² America Online ve bir Alman bilimsel ara■t²rma a≡² olan Deutsche Forschungsnetz'de de geni■ τapl² bir ara■t²rma ba■latt². Bu ÷nlemlerin nedeni Toronto'da ya■ayan Alman as²ll² Ernst Zuendel'in baz² Internet sitelerinde yay²nlad²≡² bir yaz²yd². Bir neo-Nazi olan Zuendel, yaz²s²nda, Almanya'da hiτbir zaman bir Yahudi soyk²r²m² olmad²≡²n² savunuyordu. Alman hⁿkⁿmeti ABD'de Zuendel'in sayfas²na eri■im sa≡layan Web Communications'a da yasak getirdi. Web Communications, Zuendel ile ayn² g÷rⁿ■te olmamalar²na kar■²n kullan²c²lar²n² asla sansⁿrlemeyece≡ini bildirmi■ti. Deutsche Telekom tⁿm τabalar²na kar■²n tam bir hⁿsrana u≡rad²: iyi ara■t²rma yapamad²≡² iτin, Web Communications'u yasaklarken, ayn² siteye CompuServe'den de ba≡lan²ld²≡²n² g÷zden kaτ²rm²■t². ▄stelik tⁿm bu ÷nlemler ters tepmi■ti: Sansⁿre kar■² τ²kanlar, anti-semitizme tⁿmⁿyle kar■² olsalar da, bu uygulamay² protesto etmek iτin Zuendel'in sayfas²n² kendi sitelerine aktarmaya ba■lad²lar; k²sa sⁿrede bu yay²n engellenemez hale geldi.

En bask²c² ve en totaliter Internet politikas²n²n ise ╟in'de oldu≡u g÷zleniyor. ╟in'de ticari Internet eri■imi 1995 y²l² ortalar²nda sa≡lanmaya ba■lad². Ancak fiyatlar o kadar yⁿksekti ki, sadece maddi durumu τok iyi olanlar Internet eri■imi sa≡layabiliyordu. Haziran 1995'de ╟in ileti■im bakan², ' ba≡²ms²z bir devlet olarak ╟in'in Internet'ten gelen bilgileri denetleyece≡ini' duyurdu; ' Internet'e ba≡land²ysak bu, mutlak bilgi edinme ÷zgⁿrlⁿ≡ⁿ sa≡layaca≡²z demek de≡ildir.' Bunun akabinde hⁿkⁿmet, ╟in'deki ' host' bilgisayarlara, aralar²nda alt (alternatif ve genellikle muhalif konular), soc (genellikle etnik k÷kenli toplumsal konular) ve rec (hobiler, oyunlar ve e≡lence) kategorisine giren haber gruplar² da bulunan Usenet gruplar²n²n girmesi yasaklad². ▐ubat 96'da ise tⁿm Internet kullan²c²lar²n²n poliste kay²tlar²n²n olmas² ■art² konuldu. Suudi Arabistan ve Vietnam'da Internet eri■imi sadece devlet denetimindeki tek bir geτitten (gateway) sa≡lan²yor. Hindistan'da ise Internet'in yayg²n kullan²m² devlet tekeli taraf²ndan, yⁿksek eri■im ⁿcretleriyle engellenmeye τal²■²l²yor.Tⁿrkiye'de Internet servis sa≡lay²c²l²≡a soyunan firmalardan Doruk A.▐. yetkililerine yurtd²■²ndaki herhangi bir siteye eri■imin engellenip engellenemeyece≡ini sordu≡umuzda ilginτ yan²tlar al²yoruz. Bilindi≡i gibi, bilgisayar²n²z²n ba■²nda Web taray²c²n²za yazd²≡²n²z Internet adresi ' router'lar arac²l²≡²yla ilgili a≡a y÷nlendiriliyor. Doruk A.▐. yetkilileri, bu ' router'lara belirli Web adreslerinin geτmesini engelleyen bir sistem konulursa bunun mⁿmkⁿn oldu≡unu belirttiler. Ancak b÷yle bir sistem hem τok yⁿksek maliyetler gerektiriyor, hem de a■²lmas² imkans²z de≡il. Di≡er bir servis sa≡lay²c² aday² TⁿrkNet'in yetkililerine g÷rⁿ■lerini sordu≡umuzda ise, herhangi bir siteye eri■imin engellenmesinin imkans²z oldu≡unu belirttiler. ╟ⁿnkⁿ bir kullan²c² isterse ba■ka bir site ⁿzerinden, TELNET arac²l²≡²yla ayn² adrese ula■abiliyor. Tⁿrkiye'den τok daha fazla maddi kayna≡a sahip Almanya'da bile, τok ⁿzerine dⁿ■ⁿlmesine kar■²n belirli sitelere eri■imi engelleyici bir sistem kurulamam²■ ve yukar²da aτ²klad²≡²m²z gibi sansⁿr giri■imleri ba■ar²s²zl²kla sonuτlanm²■. Elbette devlet servis sa≡lay²c²lara getirece≡i yapt²r²mlarla kendi ' host' bilgisayarlar²na pornografik iτerikli malzeme koymalar²n² engelleyebilir, ancak ba■ka bir ⁿlkedeki pornografik iτerikli Web sayfalar²na eri■imi engellemesi pek mⁿmkⁿn g÷rⁿnmⁿyor.